Մայիսյան հավաքի շրջանակում գործուղում Ներքին Բազմաբերդ. 06-08.05

16 Ապրիլի, 202413 Մայիսի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Հավաքից հավաք

ԾՐԱԳԻՐ

1. դասավանդման փորձի փոխանցում (դասավանդման ձևաչափով);

2. նախագծային և հետազոտական աշխատանքների իրականացման փորձի փոխանցում (քննարկման ձևաչափով);

3. համատեղ նախագծային և հետազոտական (նվազագույնը` մեկական) աշխատանքների մեկնարկ, որպես կետ 2-ի գործնական արդյունք:

Հաշվետվություն

Արագածոտնի մարզի Ներքին Բազմաբերդի Ե. Ասատրյանի անվան միջնակարգ դպրոց կատարած գործուղման ընթացքում իրականացրեցի ծրագրով նախատեսված բոլոր հիմնական գործողությունները`

Դասավանդեցի 6-11-րդ դասարաններում` դասագործընթացին ներկա գտնվող ուսուցիչներին փոխանցելով իմ փորձը: Ընդ որում, 6-րդ դասարանում սովորողների հետ հանդիպեցի 2 անգամ: Հարկ եմ համարում ընդգծել կիրառված մեթոդներից` մտագրոհի և ձևակերպումներում սխալի բացահայտման ու հիմնավորման, բարձր արդյունավետությունը:
Նախագծային և հետազոտական աշխատանքների իրականացման փորձի փոխանցումը տեղի ունեցավ երեք փուլով: Առաջին փուլում քննարկում կազմակերպեցի ուսուցչական հավաքանու բոլոր անդամների հետ: Երկրորդ փուլում երկօրյա հանդիպումներով պատմության և հասարակագիտության երկու ուսուցչուհիների հետ կարծիքներ փոխանակեցինք նախագծային գործունեության ոլորտում ԿԳՄՍՆ և կրթահամալիրային առանձնահատկությունների շուրջ, նաև շարադրեցի իմ մոտեցումը նրանց ղեկավարած նախագծերի արդյունքների վերլուծության առանցքային շեշտադրումների մասին: Երրորդ փուլում հանդիպեցի 10-12-րդ դասարանցիների միացյալ խմբի հետ, զրուցեցինք նախագծային և հետազոտական աշխատանքների կատարման հիմնական քայլերի և հնարավոր սխալներից խուսափելու ուղիների մասին: Նախագծային խմբի (թեմա` «Արմատներ. Սասուն») հետ կարծիքներ փոխանակեցինք նրանց հեղինակած նախագծի առանցքային հարցերի շուրջ:
Ստեղծվեցին երկու տարատարիք նախագծային խմբեր` «Պատմության վերակառուցում» նախագծի երկու ենթանախագծերի` «Մեր հասակակիցների մեկ օրը 20-րդ դարի 60-ական թվականներին» և «Մեր հասակակիցները քարե դարում», իրականացման նպատակով: Հետազոտական աշխատանքի թեմա ընտրվեց «Սասնո բարբառի Ներքին Բազմաբերդի խոսվածքը և վերջինիս փոփոխությունները 21-րդ դարում»: Հետազոտական աշխատանքը կատարվելու է փոքր խմբերով: Կա պայմանավորվածություն, որ համապատասխան նյութերի հավաքման առաջին արդյունքների վերլուծության համար ես կայցելեմ Ներքին Բազմաբերդ խորհրդատվական աջակցության նպատակով և աշխատանքներում կներառեմ կրթահամալիրի սովորողների:

11-12.05.2024 © Աշոտ Տիգրանյան

Երրորդ ուսումնական շրջանի հաշվետվություն

16 Ապրիլի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Հաշվետվություններ, Կրթություն

Մայիսյան հավաք

16 Ապրիլի, 20242 Մայիսի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Հաշվետվություններ, Կրթություն

(անհատական պլան)

Գործուղում Ներքին Բազմաբերդ;
Ղեկավարած հետազոտական աշխատանքների պաշտպանություն` «Կյանքը Երկիր մոլորակից դուրս» (12-րդ դասարանցիներ Աննա Գրիգորյան և Շողիկ Ավետիսյան), «Չեխոսլովակիա. Եղբայրական ժողովուրդների ինքնորոշումը, զուգահեռներ Հայաստանի և Արցախի հետ» (Վարդան Վարդանյան, 11-րդ դասարան), «Մշակութային տարբերությունները էմոցիոնալ դրսևորումներում» (Կարինե Գոմցյան, 12-րդ դասարան) ;
Բաց պարապմունք` «Նախասիրությունների բացահայտում»;
Հեղինակային խմբով 2024-2025 ուստարվա հանրակրթական հեղինակային առարկայական և ընտրությամբ դասընթացների (ուսումնական պլանում առաջարկված փոփոխությունները կատարելու դեպքում) ծրագրերի ստեղծում;
Հյուրընկալության համապատասխանատու կրթական փոխանակումների շրջանակում` Սյունիքի մարզի Կոռնիձորի միջնակարգ դպրոցի (մայիսի 9-11), Արագածոտնի մարզի Պարտիզակ և Ներքին Բազմաբերդ գյուղերի միջնակարգ դպրոցների (մայիսի 17-18) ուսուցչա-աշակերտական խմբերի;
Մասնակցություն հետազոտական աշխատանք կատարելու վերապատրաստման մոդուլի արարմանը:

02.05.2024 © Աշոտ Տիգրանյան

Ապրիլյան հաշվետվություն

16 Ապրիլի, 202425 Ապրիլի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Հաշվետվություններ

Պատմության գիրկն անցնող ամսվա ընթացքում շարունակել եմ գործնականում կարևորել հետազոտական և նախագծային աշխատանքների իրականացմանը իմ մասնակցությունը, որն ուներ երկու ուղղվածություն` 1. Իմ ղեկավարած նախագծային աշխատանքների փուլային ամփոփում; 2. Աջակցող մասնակցություն հետազոտական աշխատանքների պաշտպանության նախապատրաստման և իրականացման ողջ ընթացքում:

«Նախասիրությունների բացահայտում» նախագծի շրջանակում ուսումնասիրվեցին 2023-2024 ուսումնական տարվա ութ 9-րդ դասարանների սովորողների նախասիրությունները, կատարվեցին եզրակացություններ, ձևակերպվեցին առաջարկություններ: Արդյունքները քննարկվեցին և ուղարկվեցին մասնախմբերի ղեկավարներին ի գիտություն:

Հետազոտական վարժարանում կազմակերպվեց քննարկում «Պատերազմը` կրթության գործիք» նախագծի շրջանակում: Մասնակիցների կարծիքը միանշանակ էր` այդպիսի քննարկումներն անհրաժեշտություն են:

Վերոնշյալ կետ 2-ի բովանդակության շուրջ համեստությունս և շահառուների իրազեկվածությունը թույլ չեն տալիս ծավալվել:

Մասնակի ձախողում է այն փաստը, որ հետազոտական աշխատանքների պաշտպանությունից հրաժարվեցին և դրանք հրապարակելով բավարարվեցին Լևոն Սահրադյանը (11-րդ դասարան, թեման` Ժողովրդավարություն) և Տիգրան Այվազյանը (12-րդ դասարան, թեման` Դավիթ Բեկի «վերադարձը». Նժդեհի «Դավիթբեկյան ուխտը»):

Նախաձեռնողական մասնակցություն եմ ունեցել հասարակագիտական ստուգատեսի ամփոփմանը:

Աբդուլլահ Օջալանի «Ժողովրդավարական քաղաքակրթության մանիֆեստ» գրքի հայերեն տարբերակի շնորհանդեսի անցկացումը ՀՀ քրդական համայնքի հետ համագործակցության բովանդակության բազմազանեցման և խորացման վկայություններից մեկն է, իսկ հաջորդ քայլը կլինի հայ և քուրդ աշակերտների` տարբեր թեմաներով համատեղ քննարկումների կազմակերպումը, որի շուրջ նախնական պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել:

Իմ գործուղումը Արագածոտնի մարզի Ներքին Բազմաբերդի Ե. Ասատրյանի անվան միջնակարգ դպրոց հետաձգվել է:

Որպես վերջաբան հաշվետվությունս ընթերցողների դատին եմ հանձնում առաջադրանքների փաթեթները` 8-րդ դասարան, 11-րդ դասարան, 12-րդ դասարան, ակնկալելով մանկավարժական քննարկում փորձի փոխանակման նպատակադրմամբ:

25.04.2024 © Աշոտ Տիգրանյան

Գարնանային ինքնակրթություն

16 Ապրիլի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Ինքնակրթություն

Պարտիզակյան ներշնչանք

1 Ապրիլի, 20241 Ապրիլի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Արշավային պոեզիա

(27-28.03.2024)

Լսո՞ւմ ես հողի զարկերակը,

Նա, ինչպես իմ սիրտը, շտապում է,

Միթե՞ պատմությունը ավարտվում է,

Եվ մենք տեսնելու ենք վերջակետը:

Այստեղ ամեն քայլ արմատներ են,

Մեր պարն այս հողը դեռ կրում է,

Մեր երգն այս երկինքը դեռ լսում է,

Օհանի ձայնը դեռ հնչում է,

Դավիթը Սասունում ծնվում է,

Օրորոցն հայոց կրկին օրորվում է:

Լսո՞ւմ ես հողի զարկերակը,

Նա ինձ ու քեզ կանչում է:

————————————————

Մի թող հետքերդ ձյուների վրա,

Նրանք հալվելու սովորություն ունեն,

Մի թող հետքերդ ժայռերի վրա,

Նրանք մոռանալու սովորություն ունեն:

Թող հետքերդ մայր հողի վրա,

Բոբիկ ոտքերով հպվիր նրան,

Քո էությունը լիցքավորիր

Ու եսդ մենքով վերածնիր:

—————————————————————

Գորշ գայլը ժանիքն է սրել,

Մեզ նապաստակ է կարծում,

Բարձրացնենք նրան խոյի պոզերին,

Տրորենք նրան սմբակների տակ:

Այսօր գրոհում ենք պարով,

Վաղը` մարտի դաշտում:

Խեղդենք ոռնոցը տափաստանի գայլի,

Մեր լեռներում հայոց ձնծաղիկը աճի:

——————————————————————

Արևը լքել է մեր երկինքը,

Բայց իմ հոգում վառվում է այն,

Պարտիզա´կ, էություն հայկյան,

Նոր Նժդեհի ծննդավայր:

Ի հեճուկս նյութապաշտ մարդկանց,

Սասնա ոգով է ներծծված այստեղ ամեն քար,

Դավիթ է այստեղ ամեն այր,

Խանդութ` յուրաքանչյուր գեղեցիկ էակ:

————————————————————————-

Մեզ նվիրեցիր Մարդատոն`

Արև` գիշերվա երկնքում,

Րոպեում` խտացված դարեր,

Որտեղ մեր հոգին էր թևում:

—————————————————————

Վարում ես նավդ աննահանջ,

Արևն ընտրած ուղեցույց,

Րաբունապետի ներուժդ արդյունք

Դարերից եկող էության,

Արարի´ր կամքիդ ներդաշնակ,

Ներկան չդարձնելով անցյալ:

—————————————————————

Նայվածքդ հեզ եղնիկի,

Արյունդ` մայիսյան եփուկ,

Րոպեդ հևքով դարերի,

Եսդ` սարերի մտրուկ:

—————————————————

Արագ են խոսքդ ու միտքդ,

Րոպեդ արագ է անցնում,

Այնքան մաքուր սիրտդ,

Միտքս բառ չի գտնում :

—————————————————

Ինչո՞ւ չեմ ուզում գնալ:

Հոգիս կապվել է քարիդ:

Արարչի արարած դրախտ`

Ազատ նախածին մեղքից:

Լռությանդ երգն եմ լսում,

Մարդկայնության ջրվեժ,

Պարտիզա´կ, քեզ երգ եմ հյուսում

Վահագնի կամքով` հավերժ:

Ինչո՞ւ չեմ ուզում գնալ:

Արդեն կարոտում եմ եսիդ,

Թող հացդ աչքերս բռնի,

Եթե մոռանամ ոգիդ:

Հասարակագիտական ստուգատես

22 Փետրվարի, 202429 Մարտի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Կրթություն

(Միջանկյալ ամփոփում-հաշվետվություն)

Մարտն անցավ հասարակագիտական ստուգատեսի ծրագրի` նախապես հրապարակված ուղղություններին համապատասխան

Առանցքային էին հետևյալ իրադարձությունները`

Մարտի 1. Հանդիպում «Հանրապետություն» կուսակցության ղեկավար Արամ Սարգսյանի հետ; Գյումրեցի դպրոցականները կրթահամալիրում

Մարտի 7. Մայքլ Գյուրջյանի «Ամերիկացի» ֆիմի քննարկում

Մարտի 18. Տիգրան Հայրապետյանի օր

Մարտի 21. Հանդիպում-քննարկում գրող Լուսինե Խառատյանի և «Գրանիշ» գրական համայնքի խմբագիր Հասմիկ Հակոբյանի հետ

Մարտի 26-28. Ուսումնահայրենագիտական ճամփորդություն Սասնո ժառանգների ազգագրության հետքերով (ճամփորդության ընթացքում ներշնչված բանաստեղծությունները կհրապարակվեն մինչև այս շաբաթվա ավարտը)

Բացի վերոհիշյալից հիշատակման արժանի են ողջ ամսվա ընթացքում ակտիվ մասնակցությունս հետազոտական աշխատանքների պաշտպանությանը և մեկ գրախոսականի հեղինակում, նաև կապերի վերականգնումը ՀՀ քրդական համայնքի հեղինակավոր ներկայացուցիչների հետ:

Ապրիլյան կրթական գործունեությանս առաջին հատվածը հասարակագիտական ստուգատեսի շրջանակներում է`

«Նախասիրությունների բացահայտում» նախագծի թեստային փուլի արդյունքների ներկայացում;
«Պատերազմը` կրթության գործիք» նախագծի շրջանակում քննարկում հետազոտական վարժարանում;
Աբդուլլահ Օջալանի «Ժողովրդավարական քաղաքակրթության մանիֆեստ» գրքի հայերեն տարբերակի շնորհանդեսի կազմակերպումը;
Նախաձեռնողական մասնակցությունը հասարակագիտական ստուգատեսի ամփոփմանը:

Ապրիլյան կրթական գործունեությանս երկրորդ հատվածի հիմնական անելիքներս են`

Հետազոտական աշխատանքների ղեկավարումը և պաշտպանություններին մասնակցությունը;
Ներքին Բազմաբերդի և Պարտիզակի միջնակարգ դպրոցներում դասավանդման ու քննարկումների ձևաչափերով փորձի փոխանակումը;
«ՀՀ-ում ապրող ազգային փոքրամասնություններ» նախագծի շարունակականության ապահովում:

29.03.2024 © Աշոտ Տիգրանյան

Ձմեռային ինքնակրթություն

22 Փետրվարի, 20248 Մարտի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Ինքնակրթություն

Կրթություն

Արվեստ

Կինոմարդիկ

Գրականություն

Բնական գիտություններ

Տնտեսություն

Սոցիալական

Հասարակական գիտություններ

Հայոց պատմություն

Հարցազրույցներ

Քաղաքականություն

Պետրոս Ղազարյանի և Տիգրան Հակոբյանի «DIALOGUE»-ը

Ռազմական

Ֆիլմեր

Զուգահեռ ընթերցումներ

Նոր գրքեր

Ընթերցված գրքեր

Հրանտ Մաթևոսյան. «Սպիտակ թղթի առջև» (Եր.: Հայագիտակ, 2004, 368 էջ)
Լուսինե Խառատյան. «Ծուռ գիրք» (Երևան, Ակտուալ արվեստ, 2017, 196 էջ)
Ժոզե Սարամագու. «Մահվան ընդհատումները» (Եր.: Էդիթ Պրինտ, 2023. – 288 էջ)
Վահագն Գրիգորյան. «Ոստանի վերջին ճամփորդությունը» (Եր.: Անտարես, 2023. – 176 էջ)
Աշոտ Աղաբաբյան. «Սև հովազ – 1» (Եր.: Հեղինակային հրատարակություն, 2023, 440 էջ)
Քրիս Յուան. «Տան որսը» (Եր.: «Նոր գրախանութ» ՍՊԸ, 2023.- 344 էջ)
Սերգեյ Փարաջանով. «Պատմվածքներ և սցենարներ» (Ակտուալ արվեստ, 2023. – 312 էջ)
Ю Несбё. «Немезида» (М.: Иностранка, Азбука-Аттикус, 2020. – 608 с.)

Արկածների հետքերով

2024, փետրվար, հաշվետվություն

22 Փետրվարի, 202427 Փետրվարի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան Հաշվետվություններ, Կրթություն

2024-ի փետրվարն անցումային շրջան էր «Հասարակություն և հասարակական գիտություններ» ուսումնական բնագավառի հեղինակային կրթական ծրագրի բաց հավաքի և հասարակագիտական ստուգատեսի (01.03-12.04) միջև: Եվ ես դասացուցակային դասերի, նրանց հետ կապված նախապատրաստական քայլերի ու ետդասային վերլուծությունների, ինչպես նաև` ամենպահյա ինքնակրթության հետ միասին հասցրեցի կատարել հետևյալ կրթական գործողությունները`

29 դասաժամ փոխարինեցի գործընկերներիս, որից` 20 դասաժամ հետազոտական վարժարանում` Վարդան Կարապետյանին, 9 դասաժամ միջին դպրոցում` Դիանա Նազարյանին;
Հեղինակեցի հետազոտական աշխատանքների երեք գրախոսական;
«Մխիթար Սեբաստացին և Մխիթարյանները» պիլոտային դասընթացի ծրագրով անցկացրեցի ինձ հատկացված երկրորդ պարապմունքը;
Նախաձեռնեցի և ակտիվորեն մասնակցեցի «Սոկրատես» ֆիլմի (Իտալիա, 1971 թվական) և սոկրատեսյան մեթոդի քննարկմանը կրթահամալիրի քոլեջում;
Համահամակարգեցի 1921 թվականի հայոց փետրվարյան ապստամբության թեմայով ուսումնական պարապմունքի (վարող` ԵՊՀ հայոց պատմության ամբիոնի դասախոս, պատմական գիտությունների թեկնածու Հովիկ Գրիգորյան) իրականացումը;
Վարեցի մասնախմբի փետրվարի 14-ի հավաքը:

Հետազոտական աշխատանքների գրախոսականներ

26 Հունվարի, 202412 Մարտի, 2024 Աշոտ Տիգրանյան 2023-2024 ուսումնական տարի

Մեծ ներուժի համեստ դրսևորումը

11-րդ դասարանի սովորող Սյուզաննա Հակոբյանն ընտրել է քիչ ուսումնասիրվող թեմա` «Մարդկանց ազգանունների ծագումը»: Այդպիսի խիզախ քայլն արժանի է գնահատանքի և մեղմում է գրախոսիս քննադատական պոռթկումը (ուսանողական տարիներիս կուրսային և դիպլոմային աշխատանքներ եմ գրել անվանաբանական թեմաներով):

Ցավոք, հեղինակը բավարար չափով չի հիմնավորել իր աշխատանքի արդիականությունը, այն հանգեցնելով լոկ հետաքրքրասիրության և որոշ մարդկանց դժգոհության իրենց ազգանուններից: Այնինչ անվանաբանական նյութերը պատմական իրականության վերականգնման աղբյուրներից մեկն են բոլոր ժամանակներում: Բայց ավելի կարևոր է այն իրողությունը, որ իր գերդաստանի արմատների իմացությունն անհատին բանականության և զգացմունքների երկմիասնական ճանապարհով բերում է էթնիկական ինքնության հաստատագրման մայրուղի:

Կարևորում եմ նաև Սյուզաննա Հակոբյանի հետազոտական աշխատանքի հարցազրույցների հատվածը (ինքն էլ ընդգծում է, որ «Հարցազրոյցները աշխատանքիս ամենատպավորիչ մասն են կազմում…»), որը, սակայն, հարկ է որ ավելի ծավալուն լիներ:

Գրախոսվող հետազոտական աշխատանքը զգալիորեն կշահեր, եթե հեղինակը չթաքցներ իր վերլուծական մոտեցումը ընթերցված և օգտագործված աղբյուրների բովանդակությանը:

Արձանագրենք նաև, որ աղբյուրների հղումների տեղակայման դեպքում խախտվել է հետազոտական աշխատանքին ներկայացվող պահանջների այդ կետը ևս:

Ամփոփելով համառոտ անդրադարձս Սյուզաննա Հակոբյանի հետազոտական աշխատանքին, չվախենալով կրկնվելու մեղադրանքից, պնդում եմ, որ քիչ ուսումնասիրված թեմաներին սովորողի անդրադարձը պետք է խրախուսական գնահատման արժանանա:

Տիեզերքում մոլորվածի համարձակությունը և խոցելիությունը

Մարի Ավետիսյանի (12-րդ դասարան) հետազոտական աշխատանքը` «Տիեզերքի գաղտնիքները և դրանց ուսումնասիրությունները», հակասական մտորումներ է ծնում` մի կողմից խրախուսելի է, որ սովորողն ընդլայնում է իր հետաքրքրությունների ոլորտը, մյուս կողմից` ոչ քննական մոտեցումը նվազեցնում է աշխատանքի արժեքը:

Ներածությունում հեղինակը թեմայի ընտրությունը բացատրում է սոսկ իր հետաքրքրասիրության բավարարման ձգտմամբ և չի փորձում նրա արդիականությունը հիմնավորել: Եզրակացությունը, ի հակադրություն ներածության, տարողունակ է բովանդակային առումով և ակնարկվում է արդիականությունը («Հուսամ՝ հետագայում ավելի շատ հայտնագործություններ կկատարվեն, որոնք կօգնեն բոլորին ավելի շատ իմանալ, քանի որ տիեզերքի մասին ավելին իմանալը մեզ համար շատ կարևոր է։»): Եզրակացությունում առկա են հիմնավորված, օրինակ` «Չեմ կարծում, որ ամեն մի բացահայտում կարելի է հարյուր տոկոսով հավաստի համարել։ Հնարավոր է, որ գիտնականները սխալ եզրահանգումներ անեն տարբեր պատճառներով։» և վարկածային ձևակերպումներ, օրինակ` «Կարծում եմ՝ կան բաներ որոնք մենք չպետք է իմանանք։», սակայն նրանց զգալի մասը չեն բխում հետազոտական աշխատանքի հիմնական հատվածի բովանդակությունից:

Այժմ համառոտ անդրադառնանք հետազոտական աշխատանքի յուրաքանչյուր գլխի:

Հետազոտական աշխատանքի առաջին գլուխը նվիրված է սև խոռոչներին: Եթե սև խոռոչների չափերի հատվածում հեղինակի շարադրանքը հիմնականում համապատասխանում է գիտական մոտեցումներին, իսկ «սև խոռոչ» հասկացության օգտագործված սահմանումը երկու առանցքային սահմանումներից մեկն է, ապա սև խոռոչների ձևավորման ներկայացումը` «Գիտնականները կարծում են, որ ամենափոքր սև խոռոչները ձևավորվել են տիեզերքի սկզբնավորման ժամանակ (վարկածային սցենար է և վերաբերում է ոչ միայն ամենափոքր սև խոռոչներին. գրախոսի մեկնաբանություն):

Աստղային սև խոռոչներ առաջանում են, երբ շատ մեծ աստղի կենտրոնն ընկնում է ինքն իր մեջ կամ փլվում է (միջուկային սինթեզի դադարումից հետո աստղանյութը սեղմվում է դեպի իր կենտրոնը. գ. մ. ): Երբ դա տեղի է ունենում, դրանից առաջանում է գերնոր աստղ (Գերնոր աստղը այլ տիեզերական երևույթ է. գ. մ. ): Գերնոր աստղը պայթող աստղ է, որը աստղի մի մասը ուղարկում տիեզերք: Գիտնականները կարծում են, որ գերզանգվածային սև խոռոչները ստեղծվել են միաժամանակ գալակտիկայի հետ: (այսպիսի սև խոռոչների ձևավորման ընթացքը և գիտությունը դեռ չի պարզաբամել. գ. մ. )» սխալաշատ է: Ի դեպ ոչ թե «Սև խոռոչները կանխատեսվել են որպես Էյնշտեյնի հավասարումների ճշգրիտ մաթեմատիկական լուծում։», այլ` Էյնշտեյնի հարաբերականության ընդհանուր տեսության լուծման արդյունք է: Գերադասում ենք չշարունակել անդրադարձը Էյնշտեյնի հեղինակած տեսության աղավաղմանը:

Հետազոտական աշխատանքի երկրորդ` «Քիչ հայտնի մոլորակներ» վերնագրված գլուխը նվիրված է բացառապես երկրանման մոլորակներին, անտեսելով այլ տիպի մոլորակները` ըստ զանգվածի, ըստ մոլորակային նյութի ագրեգատային վիճակի, ըստ ուղեծրերի (չենք շարունակում գրախոսությունը նոր հետազոտականի վերածվելու սպառնալիքի ներքո):

Արժեր նաև անդրադառնալ էկզոմոլորակների որոնման մեթոդներին: Նաև` Ֆերմիի պարադոքսին:

Հետազոտական աշխատանքի տեքստին հավելենք, որ 2024 թվականի փետրվարի դրությամբ հավաստված է 5609 էկզոմոլորակի (արտաարեգակնային մոլորակի) գոյություն: Ծիր Կաթին գալակտիկայում, որի բաղկացուցիչ է Արեգակի համակարգը, նրանց քանակը գնահատվում է մոտ 100 միլիարդ (հնարավոր բնակեցվածները 2020-ի հոկտեմբերի դրությամբ` 300 միլիոն):

Մարի Ավետիսյանն իր հետազոտական աշխատանքի երրորդ գլխում անդրադառնում է ՉԹՕ-ներին և բնականաբար` ուֆոլոգիային: Հասկանալի է, որ հեղինակը չէր կարող ընդգրկել այս թեմայի շուրջ հայտնի տեղեկույթի ծավալի նույնիսկ 1 տոկոսը, բայց հարկ է ընդգծել էականի զգալի ներկայության իրողությունը: Հետազոտական աշխատանքի այս հատվածի միակ թերությունը հեղինակային մոտեցման բացակայությունն է:

«Տիեզերքի մասին տեսություններ» գլխում (IV գլուխ) հեղինակը փորձում է ներկայացնել մի քանի բավականին բարդ, հատկապես` այդ ոլորտով հետաքրքվող սկսնակների համար, տեսություններ: Այդ իսկ պատճառով խիստ չենք լինի հեղինակի նկատմամբ, միայն խորհուրդ կտանք հետազոտության ժամանակ (և ոչ միայն) կարևորել հասկացությունների սահմանումը, ապահովել թեմայի բացահայտման հնարավորինս բազմակողմանիությունը, չանտեսել գայթակղիչ տեսությունների (և կրկին ոչ միայն) խոցելի կողմերը և լինել կտրական ու անվերապահ միայն բարոյական հարցերում:

Գրախոսվող հետազոտական աշխատանքի հինգերորդ գլուխն ըստ էության ՆԱՍԱ-ի ինքնագովազդի թարգմանական համառոտագրումն է:

Այնուամենայնիվ, Մարի Ավետիսյանի հետազոտական աշխատանքն օգտակար է «Տիեզերք» երևույթով հետաքրքրվող դեռահասներին և պատանիներին:

Մարտահրավերից չխուսափելու օրինակ

Թմրանյութերի ստեղծումը, տարածումը և օգտագործումը հակամշակութային երևույթ է (բացի բժշկական ոլորտից) և նրա դեմ պայքարի ասպարեզը Երկիր մոլորակն է: ՀՀ-ում այդ մարտահրավերը թափ է հավաքում, որի վկայությունն է նաև այն իրողությունը, որ այս տարվա հունվարին անցկացված հարցման արդյունքներով թմրամոլությունն առաջին տեղն է գրավել (հարցվողների 30%) ներքին անվտանգությանը սպառնացող երևույթների վարկանիշային աղյուսակում: Հետևաբար, 11-րդ դասարանի սովորող Ռոլանդ Հակոբյանի ընտրած թեմայի` «Թմրանյութեր. կանխարգելման մեխանիզմներ» արդիականությունը լրացուցիչ հիմնավորման կարիք չունի:

Հեղինակը թմրանյութերի համառոտ պատմությունը շարադրելուց հետո իրավացիորեն անդրադառնում է համապատասխան հասկացությունների սահմանմանը, սակայն զարմանալիորեն անտեսում է «Թմրամիջոցների և հոգեմետ նյութերի մասին» ՀՀ օրենքը և այնտեղ տրված սահմանումները

Գովելի է, որ Ռոլանդ Հակոբյանը թմրանյութերի համատեքստում անդրադառնում է նաև կախվածություն առաջացնող այլնյութերի և թմրամիջոցների դասակագման տեսակներին: Միայն թե թմրամիջոցների տարեկան շրջանառության մասին գրելիս հեղինակը հղում է անում հնացած տվյալների (ոչ թե 500 միլիարդ դոլար, այլ` 800 միլիարդ դոլար):

Հետազոտական աշխատանքի ` թմրամիջոցների օգտագործման պատճառներին բերաբերող հատվածում միայն մի էական բացթողում է առկա: Հեղինակը սոցիալ-հոգեբանական դրդապատճառները` ավանդույթային, սուբմիսիվ (հարկադիր, պարտադրված), կեղծ մշակութային, լիարժեք չի ներկայացնում:

Հեղինակը մանրակրկիտ կերպով անդրադառնում է թմրանյութերի ազդեցությանը: Միայն թե մեկ-երկու հատվածում ցանկություն է առաջանում բանավիճել նրա հետ, օրինակ` այն պնդման, թե թմրադեղի գիտակցված ընդունմանը հակվածների շարքում են նաև եսամոլ մարդիկ:

Անդրադարձը թմրամոլների բուժմանը արդարացված է երկու պատճառով` 1. Բուժման ընթացքի նկարագրությունը նախազգուշացում է թմրամիջոցների օգտագործման հետևանքների մասին; 2. Վաղաժամ մահը կարող է կանխել միայն ժամանակին բժշկին դիմելը, եթե արդեն մտել ես թմրադեղերի ճահիճը: Այստեղ էլ հեղինակը միայն մի վրիպում ունի` հակասական են հետազոտական աշխատանքի տարբեր հատվածներում նշված թմրամոլների թվերը (մի հատվածում` 35 մլն, մյուսում` 250 մլն, վերջին տվյալներով` 269 մլն):

Գրախոսվող հետազոտական աշխատանքի` իրավական համակարգին վերաբերող հատվածը ևս անհրաժեշտաբար է առկա և ամբողջացնում է նպատակին տանող ուղին:

Հեղինակն իր աշխատանքը գրելիս բազմաթիվ աղբյուրներ է օգտագործել, բայց նույնիսկ այդ բազմաթվության մեջ նկատելի է Թմրամիջոցների վերահսկողության միջազգային կոմիտեի 2021 թվականին նվիրված զեկույցի և Թմրամիջոցների վերաբերյալ ազգային զեկույցի (Հայաստանի Հանրապետություն, 2021) բացակայությունը:

Ռոլանդ Հակոբյանի հետազոտական աշխատանքը, անկախ վերը նշված և այլ թերություններից (կանխարգելման մեխանիզմների անհստակ ներկայացումը, սեփական մոտեցման ընդգծվածության բացակայությունը) ու բացթողումներից (որոշ լեզվական անհարթություններ, որնք թարգմանական վրիպումների արդյունք են), դրվատելի է և արժանի` դեռահասների ու պատանիների շրջանում քննարկման նյութ դառնալու:

Հաղթահարելով ուսուցչական երջանկության թակարդները

Ամալյա Զաքարյանի (12-րդ դասարան) հետազոտական աշխատանքը` «Թուրքիայի Հանրապետության ռազմական համակարգի և զինտեխնիկայի բարեփոխումները 2016 թ.-ից հետո», օրինակելի է և´ թեմայի արդիականության, և´ բովանդակության գիտականության, և´ աղբյուրների նկատմամբ քննական մոտեցման տեսանկյուններից:

Վերոնշյալը մեզ հնարավորություն է տալիս բարձր նշաձող սահմանել մեր գրախոսական պարտականությունների կատարման գործընթացում և մի կողմ դնել մեղմասացություններն ու երկիմաստությունները:

«Ներածություն»-ում հետազոտական աշխատանքի հեղինակը շեշտադրում է հանրապետական Թուրքիայում զինվորականների կարևորագույն դերը` «Զինվորականները դարձան աշխարհիկության հենակետ՝ մարմնավորելով ժամանակակից թուրքական պետության հիմնադիր Մուստաֆա Քեմալ Աթաթուրքի իդեալները» և նախագահ Էրդողանի հետևողական քաղաքականությունը` «Այս ժամանակաշրջանում տեղի ունեցավ նաև շեղում ավանդական քեմալական իդեալներից, քանի որ Էրդողանը նպատակ ուներ ստեղծել այնպիսի բանակ, որն ավելի սերտորեն կհամապատասխաներ պահպանողական, իսլամական ուղղվածություն ունեցող Թուրքիայի իր տեսլականին:» Այս մտքերի հետ բանավիճելն անիմաստ է: Սակայն բանակի նկատմամբ Էրդողանի քաղաքականությունը բնութագրելիս հեղինակը նաև օգտագործել է «տրանսֆորմացիոն փոփոխություններ» հասկացությունը, որը մեր կարծիքով պետք է փոխարիներ ողջ նետազոտական աշխատանքում առանցք ձևավորող «բարեփոխումներ» հասկացությանը, քանզի բանակի դերի սահմանափակումը հակոտնյա է այդ հասկացության էությանը:

«Թուրքիայի Հանրապետության ռազմական պատմությունը 20-րդ դարում. համառոտ նկարագրություն» ենթագլխում Ամալյա Զաքարյանը հենց առաջին պարբերությունում կարևորագույն ձևակերպում է անում` «Թուրքիան իր ազգային և պետական նկրտումներին ձգտելիս մշտապես կարևորել է ռազմական ոլորտը, և շարունակաբար փորձեր է կատարել այն մրցակցելի դարձնելու գերտերությունների հետ։», այնուհետև պատմական ճշգրիտ գնահատական է տալիս Մարշալի պլանին և նրա թուրքական բաղկացուցչին` «Մարշալի պլանի ազդեցությունը թուրք զինվորականների վրա պետք չէ գերագնահատել: Այդուհանդերձ, տնտեսական կարևոր օգնություն տրամադրելով՝ ծրագիրը Թուրքիային հնարավորություն տվեց արդիականացնել իր ռազմական ուժերը, ամրապնդել իր արդյունաբերական բազան և հաստատել կայուն դաշինքներ: Այս ռազմավարական գործընկերության հետևանքները զգացվում է մինչ օրս, քանի որ Թուրքիան շարունակում է մնալ տարածաշրջանային անվտանգության առանցքային դերակատարը և ՆԱՏՕ—ի դաշինքի կենսական անդամը»: Մեջբերվածում միակ խոցելի դրույթը վերաբերում է առանցքային դերակատար լինելուն` անտեսելով ՌԴ-ին, ԻԻՀ-ին, նաև` տարածաշրջան վերադարձող Արևմուտքին և իրենց հայացքն այստեղ բևեռող ասիական պետություններին` ՉԺՀ, Հնդկաստան, Պակիստան և այլք:

Պատմական իրականությանը համապատասխան ներկայացված է ՆԱՏՕ-ին անդամակցումը ռազմական հեղաշրջումների շարանը: Չդիմանալով ճշմարտությունը բարձրաձայնելու գայթակղությանը չեմ կարող շրջանցել հետևյալ միտքը` «Ստանալով ահռելի մեծ ռազմական և ֆինանսական աջակցություն ՆԱՏՕ—ի կողմից, Թուրքիան իր հերթին այս փաստը սկսեց ծառայեցնել պետության շահին։»

Չեմ կիսում հետազոտական աշխատանքի հեղինակի կարծիքը` հանրապետական Թուրքիայի պատմությունում Ալփարսլան Թյուրքեշի խաղացած դերի մասին: Նա ընդամենը 1960 թ.-ի հեղաշրջման կազմակերպիչներից մեկն էր և երկրորդ էշելոնի կուսակցության հիմնադիր: Տարօրինակ է, որ Թյուրքեշի գլխավոր ժառանգության` «Գորշ գայլերի» մասին ոչինչ չի ասվում: Տարակուսելի է, որ անդրադարձ կատարելով թուրքական ներխուժմանը Կիպրոս Ամալյա Զաքարյանը չի գրում սիրիական որոշ տարածքների , այդ թվում` Ալեքսանդրեթի սանջակի բռնազավթման մասին:

«2002-2014 թթ. ԱԶԿ-ի իրականացրած փոփոխությունները ռազմական ոլորտում» ենթագլխի զգալի հատված նվիրված է «Էրգենեկոնի դատավարություն» պատմական փուլին: Այս մոտեցումն արդարացված է, որովհետև վկայում է Էրդողանի` նրբորեն հաշվարկված ռազմավարության բազմաթիրախայնության և Թուրքիայի նկատմամբ եվրոպական չմարող պատրանքների, ինչպես նաև թուրքական հասարակության պառակտվածության և թուրքական ինքնության անընդհատ վերաձևակերպման մասին (միշտ առկա հակահայկական բաղկացուցիչով): Հեղինակը, ցավոք, «Էրգենեկոն»-ի հարցում հստակ դիրքորոշում չի հայտնում, բավարարվելով ընթերցողին կարծիքախեղդ անելով:

Պատմական նշված ժամանակահատվածում Թուրքիա – ԵՄ հարաբերություններին Ամալյա Զաքարյանը հարևանցիորեն է անդրադառնում:

Ռազմական Բարձրագույն Խորհրդի հետ կապված քայլերը «… մաս էին կազմում ուժեղացնելու քաղաքացիական վերահսկողությունը զինվորականների նկատմամբ և ինստիտուցիոնալ փոփոխություններ իրականացնելու համար»: Վերոհիշյալը բանակի հնարավորությունների սահմանափակմանը միտված քայլերից էր և հետազոտական աշխատանքի հեղինակը պարտադրված էր կարճ, բայց տարողունակ խոսք ասել:

«Էրդողանի նախագահության սկզբնական շրջանում կատարված ռազմական փոփոխությունները» ենթագլխի մեկնարկային մոտ մեկ էջը չհիմնավորված կրկնաբանություն է:

Արձանագրելով, որ «Էրդողանի նախագահության սկզբնական շրջանում տեղի ունեցավ նաև Թուրքիայի ռազմական դոկտրինի փոփոխություն» հեղինակն այն ներկայացնում է ոչ լիարժեք և հարկ չի համարում բացատրել, թե ինչ է նշանակում «Ուշադրությունը սովորական սպառնալիքի ընկալումից անցավ ավելի ասիմետրիկ և հակաապստամբության մոտեցման…»:

Հետազոտական աշխատանքում մանրամասն անդրադարձ կա ոստիկանության ուժեղացման ջանքերին: Հեղինակն իրավացիորեն կարևորում է. «Սկսած զինվորականներից և ավարտած ոստիկանական ուժերով, կարևոր ենք համարում ընդգծելու այն փաստը, որ Էրդողանի վարչակազմը ձգտել է ուժեղացնել ինչպես զինվորականների, այնպես էլ ոստիկանության դերը ազգային անվտանգության ապահովման գործում՝ միաժամանակ անդրադառնալով քաղաքացիական վերահսկողության հետ կապված մտահոգություններին»: Խոսք կա նաև տեխնոլոգիական առաջընթացի մասին:

«Վերջին մեկ տասնամյակում կատարվող ներդրումներն ու արտահանումները ռազմական ոլորտում» ենթագլխում կատարվել է հիմնավոր անդրադարձ Թուրքիայի ռազմարդյունաբերական համալիրի զարգացմանը: Սակայն անտեսվել է ՆԱՏՕ-ական տեխնոլոգիական և պահեստամասային աջակցությունը Թուրքիային: Այս ենթագլխի հեղինակային ամփոփումն արժանի է ամբողջական մեջբերման` «Ամփոփելով վերջին ենթագլուխը, Թուրքիայի նախագահ Էրդողանն իր ղեկավարությամբ հաստատում է պետության աշխարհաքաղաքական ինքնավարությունը՝ հրաժարվելով լիովին զուգահեռ քայլեր կատարել ՆԱՏՕ—ի և ԵՄ—ի հետ՝ ընտրելով անկախ դիրքորոշում այն հարցերում, ինչպիսիք են Մոսկվայի դեմ պատժամիջոցները։ Օգտվելով իր ռազմավարական դիրքից, Թուրքիան ընդլայնում է իր զենքի արտահանումը` դառնալով զենքի միջազգային շուկաների հիմնական խաղացողներից մեկը: Eurofighter Typhoon ինքնաթիռների պոտենցիալ վաճառքը ավելին է, քան կոմերցիոն գործարք. այն արտացոլում է ՆԱՏՕ—ի ջանքերը Թուրքիայի հետ փոխգործունակությունը պահպանելու ուղղությամբ՝ ընդունելով դրա նշանակությունը դաշինքի շրջանակներում: Էրդողանի քաղաքական ազդեցությունը դուրս է գալիս ռազմական հզորությունից, որը ձևավորվել է Թուրքիայի պաշտպանական արդյունաբերության փոխակերպմամբ և նրա աշխարհաքաղաքական շահերի վերաիմաստավորմամբ։»

Իսկ «Եզրակացություն»-ը Ամալյա Զաքարյանի հեղինակած հետազոտական աշխատանքի հաղթահարված գագաթն է, որը մի կողմից մղում է բանավեճի իր համարձակ եզրահանգումների պատճառով, մյուս կողմից` ակունք է ուսուցչական երջանկության:

Հ.Գ. Ընդգծված են հետազոտական աշխատանքից կատարված մեջբերումները:

Սպիտակ գայլի վերադարձը

Աշոտ Տիգրանյան, պատմության ուսուցիչ, «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր

Մայիսյան հավաքի շրջանակում գործուղում Ներքին Բազմաբերդ. 06-08.05

Երրորդ ուսումնական շրջանի հաշվետվություն

Մայիսյան հավաք

Ապրիլյան հաշվետվություն

Գարնանային ինքնակրթություն

Պարտիզակյան ներշնչանք

Հասարակագիտական ստուգատես

Ձմեռային ինքնակրթություն

2024, փետրվար, հաշվետվություն

Հետազոտական աշխատանքների գրախոսականներ